Column: Stapelkorting voor een gelukkiger leven

ma 18 sep 2023 - Guido van de Wiel

In mijn vorige column Hoe je tot betere deals komt schreef ik over de waarde van het zoeken naar een derde optie. Zoeken naar een derde optie zorgt dat er meer manoeuvreerruimte ontstaat, en opent ongeziene oplossingsruimte die voorheen onbenut bleef. Een belangrijk principe bij het zoeken naar deze betere oplossingen is om in je keuzes ervoor te zorgen dat verschillende motieven tegelijkertijd bediend worden. Belcampo schreef al in 1963 in zijn bundel Luchtspiegelingen: "Misschien moeten er altijd wel drie of nog meer motieven samenvallen, voordat een mens tot een handeling komt."

Een voorbeeld van het over elkaar heen schuiven van motieven, dook massaal op tijdens corona: in eerste instantie zag je mensen hun thuistijd collectief omzetten in opruimtijd. Dit was te zien aan de lange rijen bij de gemeentewerf en de uitpuilende inzamelpunten van tweedehandswinkels. Je zou kunnen zeggen dat dit nog een eenvoudige omzetting was van ‘thuis moeten blijven’ naar ‘je thuis nuttig maken’, met als gedachte: we zijn er nu toch.

In het vervolg van de coronatijd konden mensen elkaar weer opzoeken; maar wel als ze onderling voldoende afstand hielden. Dit zorgde ervoor dat mensen een ontmoeting met elkaar massaal gingen koppelen aan een wandeling maken. Mensen werkten zo tegelijkertijd aan hun fysieke conditie (wandelen), aan hun sociale behoefte én aan hun fysieke veiligheid. In tijden van corona was in de buitenlucht afspreken namelijk ook nog eens een manier om de kans op besmetting te verkleinen. Het in elkaar schuiven van verschillende belangen, houdt een mens vitaal en zorgt dat er creatieve oplossingen kunnen ontstaan. Online muziek maken nam een vlucht, musea openden hun digitale deuren en meerdere bandjes traden vanaf opgebouwde steigers op bij verzorgingstehuizen. Sommige van die rituelen hebben mensen in stand gehouden, ook toen de noodzaak ertoe afnam of zelfs wegviel. Het wandelen is gebleven, en bijvoorbeeld ook Teams en thuiswerkdagen zijn blijven bestaan.

Een voorbeeld uit een hele andere hoek: ik sprak onlangs een jonge jongen aan die bij een verhuisbedrijf werkte. Ik vroeg of hij het geen zwaar bijbaantje vond. Het bleek dat hij dit bijbaantje juist met die bijbedoeling geregeld had voor zichzelf. Hij legde me uit: "Voor mij is het werken bij een verhuisbedrijf het alternatief op een sportschoolabonnement. Dankzij dit bijbaantje train ik mijn lichaam zeker zoveel als in de sportschool: armspieren, beenspieren, rugspieren." Het grote verschil? Zo’n sportschoolabonnement kostte hem geld; zijn baantje als verhuizer leverde hem juist geld op. Het is deze jongen gelukt om in ieder geval zijn fysieke behoefte (sport) en materiële behoefte (geld verdienen) over elkaar te schuiven.

De voorbeelden tot nog toe zijn nog wat vrijblijvend van aard. Van de vraag: ‘wat doe ik met mijn vrije tijd als ik mij in een bijzondere context bevind?’ tot ‘hoe kan ik mijn leefstijl combineren met werk?’ Maar het over elkaar schuiven van motieven vormt ook steeds vaker een leidraad bij het vinden van een volwaardig en gelukkig, of laat ik zeggen: een betekenisvol, leven. De afgelopen jaren is immers het denken in termen van Ikigai vanuit Japan overgewaaid naar het westen, waar het aan populariteit won. Ook bij Ikigai – een term die letterlijk ‘een reden van bestaan’ betekent – geldt dat je je levensgeluk vindt als het je lukt om vier vraagstukken over elkaar heen te schuiven. Concreter: je leven krijgt betekenisvol invulling als het je lukt om activiteiten te vinden die tegelijkertijd antwoord geven op de volgende vier vragen:

• Doe je de dingen waar je van houdt?
• Zijn dat ook dingen waar je goed in bent?
• Zijn mensen bereid je hiervoor te betalen? en:
• Zijn dat ook dingen die de wereld (of de omgeving) nodig heeft?

In de overlap bevindt zich de overvloed. Als je deze vier vragen allemaal volmondig met 'ja' kunt beantwoorden, is het je gelukt om je ikigai te vinden. In dat geval feliciteer ik je van harte. Zo niet, dan heb je bij deze een hulpstructuur die jou helpt om gericht nieuwe mogelijkheden te verkennen.

Mijn tip: begin bij de eerste vraag en zorg dat je daar, zonder compromissen te sluiten, bevestigend op kunt antwoorden. Een 'ja' op die vraag weten te vinden is voor veel mensen al een hele kunst. Als de Egyptenaren ons iets geleerd hebben, dan is het wel dat een goede stapel, die de tand des tijds kan doorstaan, begint met een stevig fundament.

Guido van de Wiel (Wheel Productions) is organisatiepsycholoog, (schrijf)coach en ghostwriter. Hij is onder meer verbonden aan Verdraaide organisaties en de Veranderbrigade. In 2020 verscheen bij Kloosterhof zijn boek Van meetbaar naar merkbaar, van duurzaam naar dierbaar. Eerder schreef hij boeken zoals Durf het verschil te maken (i.s.m. Merlijn Ballieux), Organiseren met Toekomst en Innoveerkracht. www.wheelproductions.nl