In een succesvol team is ruimte voor kwetsbaarheid

di 30 mei 2023

Een spits kan niet scoren zonder het harde werk van de rest van het team. Het is een metafoor die iedereen snapt, maar in het bedrijfsleven lang niet altijd wordt omarmd. “Zonder psychologische veiligheid binnen een team ontstaat er al snel een cultuur waarin het over misgunnen gaat en niet over het toejuichen van succes.”

Wat maakt het toch zo uitdagend om een team op een gezonde manier te laten opereren? Om een team te creëren waarin het succes van de spits door elk individu wordt beschouwd als resultaat van de inzet van het volledige team? “Tja, daar zijn boeken over volgeschreven”, zegt Tim Koning, sport- en prestatiepsycholoog: “Om een team optimaal te laten presteren, moet er een veilige basis zijn voor elk teamlid om zorgen te uiten, ideeën te opperen en fouten te maken zónder afgestraft te worden. Als die psychologische veiligheid er niet is, zal de angst regeren, met alle gevolgen voor de prestaties van het team van dien.”

Human resources-expert Diana van Asten onderschrijft de woorden van Koning. “Alles moet bespreekbaar zijn binnen een team, maar aan wie is het om die veilige basis te creëren? Het is naar mijn inzien aan de werkgever of teamleider om ruimte te maken voor die kwetsbaarheid. Helaas is de teamleider in de praktijk lang niet altijd capabel genoeg om die veiligheid te creëren. De teamleider wordt daardoor zelf onderdeel van het probleem. In sportteams zie je om die reden dat een coach regelmatig gewisseld wordt als er geen aansluiting is met de rest van het team, maar in het bedrijfsleven gebeurt dit veel minder.”

Zelf actie ondernemen
Het succes van een team gaat dus veelal gepaard met de kwaliteiten van de teamleider, maar wat kun je als teamlid zelf doen om de kwaliteit van het team te verbeteren? Koning: “Je zorgen bespreekbaar maken, maar daarin zit de crux van het probleem: als er geen psychologische veiligheid binnen een team bestaat, is het ontzettend spannend om op te staan. Je zet daarmee immers mogelijk je positie op het spel. Als dat het geval is, kun je jezelf afvragen of je persoonlijke kernwaarden aansluiten bij de bedrijfswaarden en of je dus wel op je plek zit. Als dit niet zo is, heb je een keuze te maken.” 

Een kip-en-ei-verhaal, zo lijkt het. “Het is altijd een wisselwerking tussen leiding en werknemers”, schetst Van Asten. “Je kunt wel in je eentje gaan roeptoeteren binnen een team, maar als niemand naar je luistert, is het zinloos. Ook denk ik dat gelijke beloning binnen een team een sleutelelement is om het werkgeluk van elk teamlid te behouden. Wanneer de beloning in de vorm van geld of waardering te veel scheef loopt, ontstaat er frictie.” 

Resultaten vs proces
Psychologische veiligheid binnen een team is één, maar er zijn meer voorwaarden die het succes van een team maken of breken. “Focus niet alleen op het resultaat, maar ook op het proces. Als je als teamlid het gevoel krijgt dat je er alleen toe doet wanneer je presteert, dan heeft dat enorm veel invloed op gedragsniveau”, zegt Koning. “Zorg daarom als leider dat je een groei-mindset binnen het team creëert. Geef erkenning voor de inzet, zorg dat feedback altijd opbouwend is, maak ruimte om te leren van fouten en ga de diepte in met je teamleden. Leer ze écht kennen. Wie is de persoon achter de prestaties? Kan het teamlid nog persoonlijke en professionele groei doormaken of op een andere manier uitgedaagd worden?”

Van Asten vult aan: “Het doel van verbindingen binnen een team is niet alleen veiligheid en begrip creëren, maar ook de juiste persoon op de juiste plek krijgen. Je kan het nóg zo leuk hebben met collega’s, maar als je talenten niet worden ingezet zal de schoen uiteindelijk gaan wringen. Als de competenties van elke teamlid optimaal worden ingezet, de rolverdeling duidelijk is, iedereen hetzelfde doel nastreeft en de focus op groei en het proces ligt, kan iedereen binnen zijn eigen functie floreren en daarmee het volledige team succesvol maken.”

Psychologische veiligheid, focus op het proces, oprechte verbinding, een heldere en toegepaste bedrijfscultuur, het optimaal benutten van talent en gelijk beloning: eenvoudig is het niet, een gezond team creëren. Van Asten: “Het is niet alleen complex, maar ook een organisch geheel. Het is geen statisch beleid dat je één keer invoert en daarna stopt. Het volledige proces is een cyclus die constant bijgeslepen moeten worden. Het is primair aan de werkgever om een teamleider te installeren die vaardig genoeg is om het proces te onderhouden en daardoor een team te laten shinen!” (bron: Intermediair)