Column Annet Murre: Wat schaamte je wil laten geloven

ma 17 nov 2025 - Annet Murre

<< Deze column verschijnt eind september in het Tijdschrift voor Coaching over 'Schaamte'. >>

Schaamte is een gevoel dat je stil maakt, je naar beneden trekt en je het idee geeft niet goed genoeg te zijn. Het is een menselijke en vaak heel pijnlijke emotie. In mijn werk kom ik vooral jongeren tegen die met schaamte worstelen.

Lotte, een meisje van 16, stapt binnen. Ze ploft op de bank in mijn praktijk en vertelt dat ze zich de laatste tijd niet fijn voelt in de klas. "Is er iets speciaals gebeurd?" vraag ik. Ze knikt: "Onze docent Nederlands vroeg of ik een stukje voor wilde lezen. En toen bleef ik natuurlijk haperen bij een lastig woord en hoorde ik twee van die bitches achter in de klas zachtjes lachen."

"Oké. En wat gebeurde er toen bij jou?"
"Ja, ik kreeg natuurlijk een knalrode kop, mijn hart ging als een gek tekeer. En toen wilde het natuurlijk helemaal niet meer. Zo kut. Toen gaf de docent gelukkig een ander de beurt maar ik dacht de hele tijd: zie je wel, ik kan dit niet, ik ben dom."

"Heel naar, inderdaad. Weet je hoe schaamte werkt? Schaamte maakt van een kleine gebeurtenis een groot verhaal over wie je bent. Het gaat niet meer over: ik maakte een fout, maar over: ik bén fout. En dat laatste klopt natuurlijk niet. Je struikelde even bij het lezen doordat je een lastig woord tegenkwam, maar dat maakt je natuurlijk niet compleet dom."
"Nee, dat is ook zo", zegt Lotte zachtjes. "Maar het voelde wel zo."

Ik knik: "Schaamte werkt vaak als een stem die ons wil beschermen. Het zegt: pas op, zorg dat je erbij blijft horen, laat jezelf niet afgaan. Die stem is streng, en in plaats van dat die stem ons helpt - wat eigenlijk de bedoeling is - voelen we vooral afwijzing van onszelf. We vinden onszelf stom of dom. En maken er iets heel groots van. Veel jongeren denken dat ze de enigen zijn die dit zo ervaren. Maar schaamte kennen we allemaal. Het verschil zit in hoe we ermee omgaan. Wat zou jou kunnen helpen om je weer beter te voelen op school?"
Lotte haalt aarzelend haar schouders op. "Dat weet ik niet. Wat denk jij? Misschien moet ik het toch maar aan een vriendin vertellen."
"Goed idee!"

De week erop komt Lotte opgetogen terug in mijn praktijk. Ze heeft haar ervaring met haar vriendin gedeeld en er is iets belangrijks gebeurd. In plaats van afwijzing kreeg ze herkenning. Haar vriendin bleek dyslectisch te zijn en had zich ook gestoord aan de situatie.
Op dat moment was de spanning gezakt bij Lotte. Niet omdat de gebeurtenis uit de klas weg was, maar omdat ze niet langer alleen stond in haar gevoel. En dat is de kern: schaamte verliest kracht als we het in het licht zetten, als we het durven delen met iemand die zonder oordeel luistert.

Annet Murre is eigenaar van Annet Murre Professionele Begeleiding en eigenaar van Schrijfatelier Nijmegen. www.annetmurre.nl en www.schrijfateliernijmegen.nl